Sermaye ile kulüpler arasındaki ilişki sağlıksızdı ve takımlar büyük ölçüde ana şirketlerden gelen finansmana bağımlı hale geldi. Bu durum, Çin profesyonel futbolunun nihai çöküşünün temellerini attı. Kısa vadeli kazançlara odaklanma, birçok kötü yönetime ve yolsuzluğa yol açtı. 2000’lerin başında Süper Lig şike, taraflı hakemlik, halkın ilgisinin azalması ve kulüp sahiplerinin sürekli değişmesi gibi sorunlarla karşı karşıyaydı. Bu durum bazı kulüpleri dağılmanın eşiğine getirdi ve oyuncuları işsizlikle mücadele etmek zorunda bıraktı.
ÇİN’DE FUTBOL HİKAYESİ…
Çin’in futbol hayalleri bir darbe daha aldı ve erkek milli takımı 2024 Asya Kupası’na grup aşamasında gol atamadan veda etti. Bu, en son 20 yıldan uzun bir süre önce Dünya Kupası’na katılmaya hak kazanan bir takım için uluslararası sahnede yaşanan son utanç. Çin’in en üst düzey lideri Xi Jinping’in on yıl önce ülkenin bir futbol süper gücü olmasını istediğini açıklamasının ardından, Çin’in ulusal futbol ligine en iyi yabancı yetenekleri çekmek ve ülke çapında okullar ve futbol sahaları inşa etmek için milyarlarca dolar harcandı. Ancak o zamandan bu yana yolculuk çalkantılı geçti. Eski üst düzey Çinli oyuncular ve yetkililer kendilerini yolsuzluğa bulaşmış halde buldular ve halkın spora olan güvenini sarstılar. Çin Süper Ligi’nin yabancı yıldızlarının hepsi ülkeyi terk etti ve üst düzey takımlar oyuncularına ödeme yapamaz hale geldi.
The Convertation haber sitesinde yer alan yorum yazıda Çin futbolunun düştüğü durumun hikayesi anlatılıyor. ‘Çin futbolu, “tüm ulusal sistem” olarak bilinen ve sporcu eğitimi ve finansman da dahil olmak üzere takımlara kaynak tahsis etmek için hükümete güvenen bir sistem altında faaliyet gösteriyordu. Oyuncuların maaşları yüksek olmasa da, bu sistem Çinli futbol yıldızlarının “altın nesli” olarak bilinen neslin ortaya çıkmasına yardımcı oldu ve Çin’i Asya’da önemli bir rakip haline getirdi’ 1994’te Çin Profesyonel Futbol Ligi’nin kurulması, yerel futbol federasyonlarının ve takımlarının merkezi yönetimden ayrılarak kendi kendilerini finanse etmelerine yol açtı. Bu durum, yerel kulüplerin arkasında toplanan Çinli futbol taraftarlarının tutkularını alevlendirdi. Futbolcular bir gecede ünlü oldular.
ORTALAMA BİR VATANDAŞTAN 20 KAT FAZLA
Cömert yatırım ve sponsorluk oyuncuların gelirlerinde önemli bir artışa yol açmıştı. 1998’de birinci lig oyuncuları ortalama bir vatandaştan 20 kat daha fazlaydı’ denilen yazıda ,’ Bu gelişen ortamda, 1996 ve 2000 yılları arasında Çin’de kayıtlı genç futbolcu sayısı 600.000’i aştı. Çinli taraftarlar, ulusal futbol sahnesinin dinamizminin milli takımlarını uluslararası düzeyde daha yükseklere taşıyacağına inanıyordu’ ümitlerin Çin’de futbol adına giderek arttığı dile getiriliyor. Peki sonra ne oluyor?
BUZDAĞININ ALTI FUTBOLU ÇÖKERTTİ
2018 yılında erkek futbolcuların yıllık ortalama geliri bir milyon ABD dolarının üzerine çıkarak Çin’deki ortalama maaşın 160 katına ulaştı.
Profesyonel ligin yeniden canlanması erkek milli takımının performansını hemen iyileştirmese de, sporun ebeveynler arasındaki algısını iyileştirdi. 2016 yılında CFA’ya kayıtlı genç oyuncu sayısı 40,000’in üzerine çıktı. 2020 yılına kadar bir milyon genç oyuncuya ulaşmayı hedeflendi.
‘Ancak’ diyor yazı ‘sermaye ile kulüpler arasındaki ilişki sağlıksızdı ve takımlar büyük ölçüde ana şirketlerden gelen finansmana bağımlı hale geldi. Bu durum, Çin profesyonel futbolunun nihai çöküşünün temellerini attı. Kısa vadeli kazançlara odaklanma, birçok kötü yönetime ve yolsuzluğa yol açtı. 2000’lerin başında Süper Lig şike, taraflı hakemlik, halkın ilgisinin azalması ve kulüp sahiplerinin sürekli değişmesi gibi sorunlarla karşı karşıyaydı. Bu durum bazı kulüpleri dağılmanın eşiğine getirdi ve oyuncuları işsizlikle mücadele etmek zorunda bıraktı’… Ve sonuç; Çin’de kayıtlı genç futbolcu sayısı 2005 yılında sadece 180.000’e, 2010 yılında ise sadece 7.000’e düştü.
ŞİKE, KISITLAMALAR , YOLSUZLUK; ÇİN FUTBOLU BİTTİ
Yazıda son durum şöyle ifade ediliyor; ‘Çin’deki ekonomik yavaşlama, transfer üst sınırının getirilmesi, COVID salgını ve CFA’nın kulüp isimlerinden şirketlere yapılan atıfları kaldırma kararı, yatırımcıların futbola olan hevesini önemli ölçüde azalttı. Çin’in profesyonel ligi bir kez daha aşılmaz engellerle karşı karşıya. 2020’den bu yana profesyonel kulüpler, yatırımcıların fonlarını çekmesiyle her yıl dağılıyor. CFA’nın eski başkanı Chen Xuyuan yolsuzlukla suçlanırken, milli takımın eski teknik direktörü Li Tie rüşvet verdiğini ve maçlarda şike yaptığını itiraf etti.
BELKİ BİR GÜN
Bugün Asya Kupası’ndan elenen bir Çin futbolu var. ‘Belki de devletin yeniden daha büyük bir rol oynamasının, hatta ‘ulusal sistemi bir bütün olarak’ elden geçirmesinin zamanı gelmiştir. Futbolu istikrarlı ve görünür bir kariyer yoluna dönüştürmek, en azından daha fazla genç Çinliyi spora aktif olarak katılmaya teşvik edebilir. Bu da bir gün kazanan bir erkek milli takımı yaratabilir.
ÇİN LİGİ PARA İÇİN TERCİH EDİLDİ
Futbol yaşantısında 4 büyük kulübün de formasını giyen Burak Yılmaz, 2015-16 sezonunun devre arasında Galatasaray’dan ayrılıp Çin Süper Ligi’ne transfer olmuştu. Çin Süper Ligi ekiplerinden Beijing Guoan ile 4 yıllık anlaşma imzalayan Burak Yılmaz’ın toplamda 102.4 milyon TL kazanacağı açıklanmıştı.
Daha önce Çin’de forma giyen Türk futbolcular:
Tarık Daşgün: Dalian Aerbin (2007)
Ersan Adem Gülüm: Hebei Fortune (2016)
Onur Doğan: Tatung (Hala oynuyor)
ÇİN’DE FORMA GİYEN YILDIZLARDAN BAZILARI
Stephan El Shaarawy – Roma’dan Shanghai Shenhua’ya
Marko Arnautovic – West Ham United’dan Shanghai SIPG’e
Demba Ba -Beşiktaş’tan Shanghai Greenland Shenhua’ya
Axel Witsel – Zenit’ten TJ Quanjian’a
Yannick Carrasco – Atletico Madrid’den DL Yifang’a
Alex Teixeira – Shakhtar’dan JS Suning’e
Gervinho – Roma’dan Hebei China Fortune’a
Graziano Pellè – Southampton’dan Shandong Luneng Taishan’a
Hulk – Zenit’ten Shanghai SIPG’e
Jackson Martinez – Atletcio Madrid’den Guangzhou Evergrande’ye
Lavezzi – Paris Saint-Germain’den Hebei China Fortune’a
Oscar – Chelsea’den Shanghai SIPG’e
Ramires – Chelsea’den Jiangsu Suning’e
